1. Tác động của thiếu Lân (P) ở cây lúa

Thiếu P ảnh hưởng đến các chức năng chính trong việc dự trữ và truyền năng lượng của cây. Cụ thể, nó ảnh hưởng đến việc đẻ nhánh, phát triển rễ, ra bông sớm và chín.

Các tác động khác của tình trạng thiếu P bao gồm chậm trưởng thành (thường là muộn hơn khoảng một tuần hoặc hơn thế nữa).

Khi tình trạng thiếu P nghiêm trọng, cây có thể không trổ bông, nếu trổ bông được thì có một tỷ lệ lớn hạt bị lép, trọng lượng 1.000 hạt thấp và chất lượng hạt kém. Khi tình trạng thiếu P nghiêm trọng cũng làm cho cây lúa bị:

• Không phản ứng với việc bón phân N

• Khả năng chịu nước lạnh kém

• Cây phát triển kém (lá nhỏ, chậm phát triển)

2. Sự thiếu Lân trên cây lúa thường xảy ra ở đâu?

Thiếu P khá phổ biến ở lúa nước và thiệt hại của nó xảy ra trong suốt chu kỳ sinh trưởng của cây lúa. Thiếu P là yếu tố hạn chế sinh trưởng chính trong đất chua ở vùng đất cao, nơi khả năng cố định P của đất thường lớn.

Các loại đất đặc biệt dễ bị thiếu P bao gồm các loại sau:

• Đất có kết cấu thô chứa một lượng nhỏ chất hữu cơ và dự trữ P nhỏ (ví dụ: đất cát ở đông bắc Thái Lan, Campuchia)

• Đất cao bị phong hóa mạnh, sét, chua có khả năng cố định P cao (ví dụ: như nhóm đất Ultisols và Oxisols ở nhiều quốc gia)

• Đất thấp bị thoái hóa (ví dụ: miền Bắc Việt Nam)

• Đất đá vôi, đất mặn và đất có nhiều Natri

• Đất núi lửa có khả năng hấp thụ P cao (ví dụ: Andisols ở Nhật Bản và một số vùng Sumatra và Java)

• Đất than bùn (Histosols)

• Đất sunfat chua trong đó có một lượng lớn Al và Fe hoạt động dẫn đến hình thành các hợp chất P không hòa tan ở độ pH thấp

3. Cách xác định

Kiểm tra đồng ruộng để tìm các triệu chứng sau:

• Cây lúa còi cọc, thân cây mỏng và khẳng khiu và sự phát triển của cây chậm lại

• Đẻ nhánh ít

• Lá già hẹp, ngắn, rất thẳng và có màu xanh đậm trong hơi "bẩn"

Số lượng lá, cụm bông và số hạt trên mỗi bông cũng giảm. Lá non có vẻ khỏe mạnh nhưng lá già chuyển sang màu nâu và chết.

Ngoài ra, hãy kiểm tra xem có bị đổi màu không:

• Lá có màu xanh nhạt khi thiếu P và Nitơ (N) xảy ra đồng thời

• Lá có thể có màu đỏ và tím nếu giống có xu hướng sản xuất anthocyanin.

Thiếu P nhẹ đến trung bình rất khó nhận biết ngoài đồng ruộng. 

Thiếu P thường liên quan đến các rối loạn dinh dưỡng khác như ngộ độc sắt (Fe) ở độ pH thấp, thiếu kẽm, thiếu Fe và độ mặn trong đất kiềm. Để xác nhận tình trạng thiếu P chính xác, hãy mang mẫu đất và cây đến phòng thí nghiệm để thử nghiệm.

4. Cách quản lý

• Sử dụng hạt giống chất lượng cao của giống năng suất cao.

• Sử dụng các giống lúa sử dụng P hiệu quả, đặc biệt là trên đất dốc bị chua.

• Trong hệ thống lúa-lúa, tiến hành cày cạn, khô (10 cm) trong vòng hai tuần sau khi thu hoạch. Trên đất dốc và đất cao chua, ít mùn, tất cả các vấn đề về độ phì nhiêu của đất hiện có (độ chua, ngộ độc Al và thiếu Magiê, Kali và các chất dinh dưỡng khác) phải được khắc phục trước khi cây lúa có phản ứng với P.

• Kết hợp giữa rơm rạ (không đem ra khỏi ruộng). Mặc dù tổng lượng P được tái chế với rơm rạ là nhỏ (1 kg P/ tấn rơm), nó sẽ góp phần duy trì cân bằng P trong dài hạn.

• Bón liều lượng N và K tối ưu và khắc phục tình trạng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng.

• Bổ sung thêm P bằng cách bón phân P, phân chuồng hoặc các vật liệu có chứa P (như phân bón lá).