Sâu phao hại lúa tại Việt Nam có 2 loại:
(1) Sâu phao bướm trắng Paraponyx stagnalis Zeller, còn có tên khác là Nymphula depunctalis hoặc N. stagnalis
(2) Sâu phao bướm vân loang lỗ Paraponyx fluctuosalis tên khác là Nymphula fluctuosalis.
Trong đó, Nymphula depunctalis là một loài sâu trong họ Pyralidae (Ngài đêm), chúng là loài gây hại phổ biến trên cây lúa. Hay còn gọi là sâu phao đục bẹ vì cách thức, thời điểm sinh sống giống như sâu phao nhưng cách gây hại lại giống như sâu đục thân.
* Đặc điểm hình thái Nymphula depunctalis:
– Ngài nhỏ, mỏng manh, màu trắng tuyết với những đốm vàng nâu nhạt ở cả 2 cánh, cánh trước có 5 vằn ngang màu da cam và có 2 chấm, cánh sau có một chấm đen. Ngài hoạt động vào ban đêm, ưa mùi chua ngọt, thích ánh sáng nhưng yếu.
– Trứng tròn, vàng nhạt, đẻ thành 1 – 2 hàng ở bẹ lá hoặc mặt dưới lá gần mặt nước.
– Sâu non xanh trong, đầu vàng nâu, có 5 tuổi, dài khoảng 20 mm khi đẫy sức.
– Nhộng làm tổ ở những ống lá màu nâu ở gần gốc lúa.
– Vòng đời của chúng từ 28-42 ngày trong đó:
+ Giai đoạn trứng: 3-5 ngày
+ Sâu non 20-30 ngày.
+ Nhộng: 5-7 ngày.
+ Trưởng thành: 2-4 ngày.
Đặc điểm gây hại của Nymphula depunctalis:
– Sâu phao chỉ hại trên ruộng lúa nước, không hại trên ruộng lúa cạn. Triệu chứng do sâu phao gây ra trên ruộng rất dễ nhận diện là phiến lá lúa bị đứt đầu, có nhiều vết trắng ở ngọn lá.
– Sâu phao gây hại lúa ở giai đoạn ấu trùng, ấu trùng sau khi nở sẽ cạp mặt dưới phiến lá để ăn, khoảng 2-3 ngày sau thì bắt đầu cuốn lá thành phao. Đầu tiên ấu trùng bò lên đầu ngọn lá non, cắn đứt ngang một đoạn, xong nhả tơ cuốn lá lại thành ống, sau đó cắn đứt phần đuôi để ống rời khỏi lá và dùng tơ kết bao lá lại. Sâu ở trong ống, khi ăn thì chui đầu ra ngoài, sâu cạp phần xanh của phiến lá lúa để ăn, chừa lại những vệt dài màu trắng ở đầu lá. Đôi khi sâu buông mình cho phao rơi xuống mặt nước để lấy nước vào phao hoặc cho phao trôi từ bụi lúa này sang bụi lúa khác để gây hại, vì vậy loài sâu này ưa thích ruộng có nhiều nước.
– Sâu non tuổi 1 – 2 gặm bề mặt lá, rồi ăn khuyết từng miếng nhỏ, sâu non gặm mô diệp lục của lá, ăn khuyết từng miếng nhỏ, chỉ để lại một lớp biểu bì mỏng. Từ tuổi 3 trở đi có thể cắn đứt hẳn lá, dảnh mạ, lúa, đặc điểm của lá bị hại là trên lá có những gạch ngang màu xanh trông như là bậc thang.
– Sâu thường ăn vào ban đêm, đối với những ngày trời râm mát, mưa phùn sâu có thể phá cả ngày.
– Sâu làm nhộng ở các khe nứt nẽ, vùng đất xung quanh gốc lúa.
– Sâu thường phá thời kỳ mạ, lúa đẻ nhánh, sâu thường phá rất nhanh có thể cắn trụi ruộng này sang ruộng khác, những năm mưa nhiều ngập úng sâu thường phá mạnh.
* Biện pháp phòng trừ Nymphula depunctalis:
– Không nên gieo sạ quá dày. Không nên bón quá nhiều phân đạm làm cho cây lúa mềm yếu. Nên áp dụng biện pháp “ba giảm ba tăng” như ngành bảo vệ thực vật đã khuyến cáo.
– Không nên để mực nước quá cao trên đồng ruộng và tránh có những chỗ trũng trong ruộng ở giai đoạn đầu của cây lúa, chủ động khống chế mực nước ruộng ở mức 4-5cm để hạn chế sâu di chuyển lây lan. Sau khi bón phân đợt 2 khoảng 5 ngày rút nước ráo mặt ruộng vài ngày cũng có tác dụng hạn chế sâu rất tốt.
– Thăm đồng, kiểm tra ruộng lúa liên tục để phát hiện có những dấu hiệu của sâu hại và cần phải tiêu diệt ngay để chúng không phát tán rộng ra cả ruộng.
– Khi phát hiệ sâu gây hại nên tháo cạn nước ruộng để hạn chế tình trạng sâu lây lan và gây hại. Rút nước để ruộng cạn vài giờ sâu có thể chết vì không thể bơi đi kiếm ăn được. Thoát nước nhiều ngày có thể diệt được sâu phao nhưng cỏ dại mọc nhiều.
– Có nơi, người ta cho nước vào ngập ruộng dùng rỗ vớt hết các phao sâu thủ công.
– Những cây lúa bị hại có thể hồi phục rất nhanh, tuy nhiên thời gian sinh trưởng kéo dài từ 7- 10 ngày, cần được bổ sung thêm phân bón gốc và dinh dưỡng phục hồi qua lá.
– Có thể dùng các loại hoạt chất hóa học như: Thiosultap-sodium Nereistoxin, Quinaphos, Hlorpyrifos Ethyl + Cypermethrin …
Đánh giá
Chưa có đánh giá nào.